Josef Glogauer

Przyszedł na świat w Białej, nieopodal Prudnika, w rodzinie Joachima Glogauera i jego żony Johanny z d. Forell. Z biegiem lat małżeństwo przeprowadziło się do Niemodlina (wówczas Falkenberg), który stał się dla rodziców Josefa ich ostatnim miejscem zamieszkania. Do Gliwic Josef przybył najprawdopodobniej około połowy XIX wieku i w 1853 roku otworzył lokal gastronomiczny przy Bahnhofstraße 15 (obecnie ul. Dworcowa). Początkowo był to niewielki lokal z koncesją na produkcję i sprzedaż alkoholu. Z czasem w budynku pojawiła się także mała sala restauracyjna.

Poza działalnością gospodarczą Josef Glogauer angażował się również w życie lokalnej społeczności żydowskiej. W 1884 roku został wybrany do kolegium reprezentantów gminy synagogalnej. Rok później świętował srebrny jubileusz małżeństwa z Charlotte.

Do przełomu XIX i XX wieku lokal Glogauerów, będący jednocześnie ich domem, mieścił się w niewielkim, parterowym budynku z użytkowym poddaszem. Dopiero w pierwszej dekadzie XX wieku budynek ten zastąpiła czterokondygnacyjna ceglana kamienica, łącząca w eklektyczny sposób cechy neogotyku i północnego neorenesansu.

Po śmierci Josefa w 1890 roku właścicielką lokalu została jego żona Charlotte, która prowadziła go przez kolejne 12 lat – aż do swojej śmierci w 1902 roku. Małżeństwo doczekało się przynajmniej dwojga dzieci: córki Margharete (1861–1899) oraz syna Richarda (1873–1942), o którego edukację szczególnie zadbano. Richard uczęszczał do Königliche Oberrealschule (Królewska Wyższa Szkoła Realna – dziś w jej murach mieści się V Liceum Ogólnokształcące), a następnie studiował chemię. Po ukończeniu studiów zdecydował się również na doktorat z filozofii.

To właśnie Richard przejął lokal po śmierci matki. Przypuszczalnie, chcąc upamiętnić swoich rodziców, nadał dwojgu (z trojga) swoich dzieci imiona Josef i Charlotte. Niestety, pierwsza połowa XX wieku nie była łaskawa dla rodziny Glogauerów. Po zakończeniu I wojny światowej popadli w problemy finansowe, które utrudniły dalsze prowadzenie działalności. Po dojściu nazistów do władzy w 1933 roku sytuacja zaczęła się dramatycznie pogarszać. Żydowscy przedsiębiorcy byli poddawani represjom, wytaczano im fikcyjne procesy, a próby dochodzenia sprawiedliwości wiązały się z ogromnymi kosztami sądowymi, karami i mandatami.

W wielu przypadkach w ich obronie występował dr Arthur Kochmann – przewodniczący gminy synagogalnej oraz adwokat. W tych trudnych warunkach rodzinie Glogauerów (konkretnie Josefowi) nałożono karę w wysokości 3000 marek. Jednak za swoją niezłomną postawę rodzina miała jeszcze zapłacić wyższą cenę.

W 1938 roku Josef został deportowany do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie (numer obozowy: 27468). Na wolności nie dane mu było długo pozostać – w 1940 roku deportowano go do obozu pracy dla Żydów w Paderborn, skąd powrócił w kolejnym roku. Najtragiczniejszy dla rodziny był jednak rok 1942. W maju do obozu Auschwitz-Birkenau wywieziono Richarda, jego żonę Ellę oraz córkę Charlottę, zaś miesiąc później trafił tam również Josef. Wszyscy zginęli krótko po przybyciu do obozu.

Z całej rodziny ocalał jedynie Walter – najmłodszy jej członek, którego rodzice wysłali do Argentyny jeszcze w 1938 roku, gdy miał 24 lata.

Dziś po lokalu Glogauerów nie pozostał w mieście żaden ślad. Ich rodzinna kamienica została wyburzona w latach 90. XX wieku jako ostatni budynek zachodniej pierzei ulicy. Jedynymi materialnymi świadectwami ich życia i działalności są nagrobki rodziców i siostry Richarda, zachowane na starym cmentarzu żydowskim. Ponadto w 2025 roku w V Liceum Ogólnokształcącym odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą dr. Richardowi Glogauerowi, jego żonie i dzieciom.